گذری بر زندگی صنعتی در جهان امروز
رشد شهرنشيني و افزايش جمعيت در سال هاي اخير باعث شده است که شهرها با کمبود فضا مواجه شوند و در نتيجه آپارتمان نشيني رشد فزاينده اي داشته باشد. از طرف ديگر در نتيجه ی کمبودفضا، فضاي سبز نيز در شهرها کاهش پيدا کرده است. بسیاری از ما روزهای کاریمان را در فضاهای بسته، زیر نور چراغ های مهتابی و در برابر کامپیوترها سپری می کنیم، بعد از آن به خانه می رویم و زیر نور صفحه ی تلویزیون، به خیال خود ذهن و جسم‌مان را استراحت می‌دهیم. کارهای روزمره شهری فرساینده هستند.

انسان امروز در معرض انواع آلودگی ها قرار دارد .
آلودگي عبارت است از حضور يا ورود يك يا چند ماده يا عنصر آلاينده يا مجموعه اي از مواد و عناصر آلاينده در هوا، منظره و يا هر هدف ديگري كه به مقدار و مدتي متداوم، كه براي آدمي جانوران، گياهان و ابنيه زيان آور باشد و يا آسايش مردم و مالكيت اشخاص را به نحوي جدي خدشه دار كند، آن محيط آلوده خوانده مي شود اين تعريف تقريبا نزديك تعريف سازمان بهداشت جهاني از آلودگي هوا مي باشد.( محمدی مرتضی، نقش آلودگی بصری و تاثیر آن در طراحی شهری، 1396)

به‌طورکلی آلودگی به چند دسته اصلی تقسیم می‌شود که عبارت‌اند از:
• آلودگی آب
• آلودگی هوا
• آلودگی صوتی
• آلودگی خاک
• آلودگی‌های مغناطیسی
• آلودگی‌های بصری

همه ما در طی روزمرگی ذهنمان را درگیر مسائل مختلف می‌کنیم و از حال درونی خود غافل می‌شویم. اغلب اوقات این روزمرگی‌ها و درگیری‌ها باعث ایجاد نگرانی و استرس در ما می‌شوند و آرامش ما را به هم می‌زنند. اولین مورد مهمی که برای داشتن سلامت روان لازم است، داشتن آرامش است.
با داشتن آرامش در مسائل زندگی نیز پیشرفت خواهید کرد البته منظور ما از داشتن آرامش، یک آرامش تقریبی که بتوان آن را در طی زمان حفظ کرد و نداشتن دغدغه‌های نگه دارنده است. در دورانی که ما زندگی می‌کنیم از بین بردن همه دغدغه‌ها و نگرانی‌ها کار ساده‌ای نیست اما مهم این است که فرد بتواند خود و شرایط را ارزیابی کند و به کاهش استرس خود کمک کند و اگر مسئله‌ای غیر قابل حل بود بتواند با آن کنار بیاید و آن را رها کند تا باعث سلب آرامش از او نشود.
سلامت روان به معنی آرامش فیزیکی و کمبود سر و صدا نیست بلکه معنایی کلی تری دارد و کیفیت زندگی بر آن تاثیر میگذارد. سلامت روان روی طرز فکر، احساس و رفتار روزانه شما تاثیر دارد و همچنین روی توانایی شما در مواجهه با استرس ، غلبه بر چالش های زندگی، ساخت روابط و ریکاوری بعد از سختی ها تاثیرگزار می باشد. سلامت قوی ذهن به این معنا نیست که هیچ مشکلی نداشته باشید، سلامت روانی و احساسی چیزی فراتر از رهایی از مشکلات افسردگی ، اضطراب و یا دیگر مشکلات روانشناسی می باشد .
متاسفانه در میان عموم جامعه، سلامت روان به اندازه سلامت جسمانی دارای اهمیت نیست حال آنکه سلامت روان مسئله مهمی است که بی توجهی و غفلت از آن زندگی افراد را تحت الشعاع قرار می‌دهد چرا که میزان برخورداری از سلامت روان در چگونگی تفکر، احساس و عملکرد افراد در مواجهه با موقعیت‌های مختلف نقش دارد از این رو لازم است همانگونه که برای سلامت جسمانی خویش اهمیت قائلین در جهت حفظ و ارتقاء سلامت روان نیز بکوشیم.
سلامت روان از یک سو به معنای داشتن احساس آرامش، امنیت و به دور بودن از اضطراب و افسردگی و تعارضات مزمن روانی اشاره دارد و از سوی دیگر به معنای بهره مندی از سلامت ذهن و اندیشه و تفکر است.
رابطه مستقیم بین سلامت جسمی با سلامت روحی باعث شده تا بهره مندی از بهداشت روان تاثیر مثبتی بر سلامت جسم گذاشته همچنین سلامت جسمانی بستر مناسبی برای رسیدن به احساس امنیت درون و سلامت ذهن و روان فراهم می‌سازد.

آنچه را که محیط‌ های مصنوعی از انسان می‌گیرند، طبیعت به او باز می‌گرداند.در گذشته بوسیله ایجاد فضاهای باز و سبز و باغ ها و باغچه ها در فضای اندرونی خانه های ایرانی این مهم تامین می شده است و به عبارتی بهترین دید و منظره ممکن پدید می آمده است.

طبق تعريف فضاي سبز شهري بخشي از فضاي باز شهري است که عرصه هاي طبيعي يا اغلب مصنوعي آن زير پوشش درختان، درختچه ها و بوته ها، گل ها، چمن ها و ساير گياهان است که براساس نظارت و مديريت انسان با درنظر گرفتن ضوابط، قوانين و تخصص هاي مرتبط با آن براي بهبود شرايط زيستي و رفاهي شهروندان احداث مي شوند.
اين درحالي است که نتايج مطالعات مختلف نشان مي دهند که وجود فضاي سبز از لحاظ رواني و فيزيولوژيکي مي تواند تأثيرات مثبتي بر روي ساکنين اين فضاها داشته باشد. اصولاً فضا ي سبز مناسب در شهرها افزون بر سلامت جسمانی موجب آرامش روان، بازده کاری بیشتر و کیفیت زند گي برتر مي شود و اين در حالی است که در طراحي شهرها به اين جنبه ها توجه چندانی نمی شود و در نتیجه در شهرها بيشتر از روستاها سلامت رواني و سلامت اجتماعي در معرض آسيب است.
از جمله تأثیرات ناشی از زندگی در فضای سبز کاهش تاثیرات منفي ناشي از استرسي است که امروزه به ميزان زيادي افزايش يافته است. در سال هاي اخیر جامعه با چالش هاي زيادي در زمينه بيماري هاي مرتبط با استرس مواجه شده است و اين بيماري ها به يک مشکل بزرگ جهاني تبديل شده اند .
طبق آمار سازمان بهداشت جهاني به نظر مي رسد که در سال های پیش رو ، اختلال هاي ذهني و بيماري هاي قلبي عروقي مهم ترين علت بيماري در افراد هر دو جنس و در هر گروه سني باشند. استرس طولاني مدت تأثيرات خطرناک و جدي بر همه اعضاي حياتي مانند قلب و عروق خوني بر جاي مي گذارد . بنابراين اگر مردم راهي براي کاهش استرس نيابند سلامتي آنها از طرق مختلفي به خطر مي افتد.
اين درحالي است که تحقيقات نشان داده اند که بين ادراک محيط اطراف و سلامتي انسان رابطه وجود دارد، بنابراين دانش موجود در زمينه راهي که مناظر ديداري و طبيعت سلامتي و رفاه افراد را تحت تأثير قرار مي دهد مي تواند به کاهش استرس و افزايش ترميم و بازسازي کمک کند.

افزايش دانش درباره اينکه چگونه طبيعت مي تواند موجب ارتقاي سلامتي گردد در جهت ايجاد راه حل هاي سودمند براي سلامتي انسان نياز است. رويکردها و نظريات مختلفي در جهت توضيح و سنجش تأثير طبيعت بر سلامت انسان ايجاد شده اند. نظريات معاصري مانند نظريه بهبود استرس الريچ پيش بيني کرده اند که مناظر طبيعي استرس را کاهش مي دهند در حالي که محيط هاي ساختماني بهبود استرس را به تأخير مي اندازند.
طبق اين نظريه قرارگرفتن در موقعيت هاي طبيعي، پاسخ هاي عاطفي مثبت را گسترش مي دهد. اين امر مي تواند تا اندازه اي به بهبود استرس کسي که قبلاً در معرض استرس بوده است کمک کند.
نظريات تحولي در زمينه ترجيح مناظر، سودمندي مناظر طبيعي را بدين صورت توضيح مي دهند که ويژگي هاي مناظر نيازهاي زيستي انسان را ارضا مي کنند.محققان در روانشناسي محيط اين مسأله را بررسي مي کنند که آيا اثر بهبود دهندگي مناظر طبيعي، دليلي است که افراد مناظر طبيعي را به مناظر شهري ترجيح مي دهند.

موقعيت هاي طبيعي محرک هاي جذب کننده زيادي دارند و توجه غيرارادي را فعال مي کنند که موجب پشتيباني از ترميم و بهبود خستگي مي گردد .در مقابل فضاهاي شهري مانند ساختمان ها براي غلبه بر تحريک هايي که ايجاد مي کنند ، توجه مستقيم بيشتري را مي طلبند.
فضاهاي طبيعي ترميم و بهبود را افزايش مي دهند علاوه بر موارد ذکر شده شايد بتوان بخشی از تأثيرات مثبت بودن در طبيعت را ناشي از تأثيراتي دانست که رنگ ها بر روي انسان مي گذارند . رنگ ها تأثيرات هيجاني و شناختی مختلفي را بر مي انگيزانند. قرمز که به احتمال بيشتري توجه را جلب مي کند موجب فعال سازي و برانگيختگي مي شود و هيجان پذيري و زنده دلي را افزايش مي دهد و نشاني است از پرخاشگري، خشم و اضطراب ، درحالي که سبز که به احتمال کمتري توجه را جلب مي کند داراي تأثيري مسکن و آرامش بخش است
هم چنين بنظر مي رسد که رنگ ها شناخت و هيجان افراد را تحت تأثير قرار مي دهند. در ارتباط با اثرات ذکرشده مطالعات نشان داده اند که زندگي در طبيعت عملکرد قلبي و عروقي را به گونه اي مثبت تحت تأثير قرار مي دهد، ميزان پاسخ هاي فيزيولوژيک به استرس را کاهش مي دهد و توانايي سازگاري با وقايع استرس زا را بهبود مي بخشد.

همچنين مشخص شده است که ديدن طبيعت ضربان قلب را کاهش مي دهد، تنش هاي ماهيچه اي را از بين مي برد، فشار خون را کاهش و هدايت الکتريکي پوست را افزايش مي دهد. تجربه مناظري از طبيعت مي تواند به بهبود فعاليت هاي نيمکره راست مغز کمک کند و نظم کارکردهاي مغز را به طور کلي افزايش دهد .شايد اين امر توضيح تکنيکي اين فرآيند باشد که مردم هنگام قدم زدن در پارک ذهنشان را خالي مي کنند. مشخص شده است که ارتباط با طبيعت تمرکز را افزايش مي دهد، خستگي ذهني را ازبين مي برد و حالت خلقي را به گونه اي مثبت تحت تأثير قرار مي دهد. هم چنين مشخص شده است که محيط هاي طبيعي کارکردهاي شناختي کودکان را افزايش مي دهند.

زندگي در طبيعت سطح استرس، خشم، پرخاشگر ي و فشار خون را کاهش مي دهد و عاطفه مثبت را افزايش مي دهد .

طبیعت گردی، توصیه‌ی پزشکان و روانشناسان
طبیعت درمانی که با نام‌های دیگری مانند درمان سبز یا درمان بر مبنای زمین نیز نامیده می‌شود، علاوه بر افزایش سلامت جسمانی، احیاکننده روح و روان است و تاثیر فوق‌‌العاده‌ای در بهبود خلق و خو، کاهش اضطراب، استرس و افسردگی دارد.
با وجود پتانسیل بالای طبیعت در درمان بیماری‌ها، آن طور که بایسته است از آن بهره گیری نشده است. انسان موجودی مستقل از طبیعت نیست، بلکه جزئی جدا نشدنی از آن است. او برای رشد و پرورش به طبیعت نیاز دارد.
با توجه به اهمیت این امر، شاخه‌ای علمی نام طبیعت درمانی یا اکو درمانی وجود دارد که به مزایای این روش می‌پردازد. در این نسخه فرد مورد نظر باید هر روز زمانی را به پیاده روی و گردش در طبیعت و زیر نور ملایم خورشید اختصاص دهد.
مطالعات محققان دانشگاه اسکس انگلیس نشان می‌دهد نسخه طبیعت، افسردگی را تا ۷۱ درصد کاهش می‌دهد. این روش به ویژه برای درمان اختلالات خلقی فصلی موثر است. علاوه بر طبیعت گردی و پیاده روی، انجام اموری مانند باغبانی نیز همین تاثیر مثبت را دارد.
محققان مرکز پزشکی بالتیمور از این روش برای رفع خستگی ناشی از درمان در نجات‌یافتگان سرطان سینه استفاده می کنند. در برخی مراکز این روش بخشی از درمان است و اثرات فوق‌العاده‌ای را برجا گذاشته است.
تحقیقات بیان می کند گردش و تعامل با طبیعت برای جسم و روان انسان ضروری است. از این‌رو پزشکان و روانشناسان به اختصاص دادن ساعاتی از برنامه خود را به طبیعت گردی به طور مستمر بسیار تاکید دارند.

• سلامت جسم لازمه‌ی داشتن ذهنی سالم
همه‌ی ما می‌دانیم جسم سالم لازمه‌ی داشتن ذهن فعال و روان آرام است. طبیعت با اثرات بی‌نظیری که بر جسم و بدن ما دارد، ما را به ذهنی سالم، فعال و روحیه‌ای با آرامش و با نشاط می‌رساند.
مغز شما برای سالم ماندن به مکمل‌های گران‌قیمت یا سوپرفودهای مُد روز نیاز ندارد. تحقیقات نشان می‌دهند که طبیعت گردی مغزتان را تقویت کرده و سلامت آن را تضمین می‌کند. به نظر متخصصان بهداشت روان. طبیعت گردی مزایای عاطفی.ذهنی و شناختی دارد.مزایایی که البته هزینه زیادی برای ما ندارد.کافی است برای گردش در طبیعت برنامه ریزی کنیم.